Bekir Sami Kunduh

Bekir Sami Kunduh
( 1865)- (1933)

Kuzey Kafkasyanın Osetya Bölgesinde 1865da doğmuş ve aynı yıl Anadoluya göç etmiş olup, Rus ordusunda General iken hemşehrileriyle birlikte Osmanlı İmparatorluğu tarafına geçip, Türk ordusunda da Generallik yapmış olan Musa Kunduk Paşanın oğludur. Galatasaray Lisesini bitirdikten sonra Pariste Siyasal Bilgiler tahsilini tamamladı.

Petersburg Elçiliğinde katiplikle başlayan memuriyeti Amasya Mutasarrıflığı, Van , Trabzon , Bursa , Beyrut ve Halep Valilikleriyle devam etti. Mütareke öncesi son görevi Beyrut Valiliğidir. Mustafa Kemal Paşa ve Rauf Beyin çağrısı ile Anadoluya geçmiş ve Sivas Kongresinden itibaren Milli Mücadelenin içinde yer almıştır. Erzurum Kongresi sırasında Sivasta olmasına rağmen Heyet-i Temsiliye üyesi seçilmiştir.

Sivas Kongresi tarafından da Heyet-i Temsiliye üyeliğine seçilmiştir. Sivas ve Amasya Çerkesleri üzerinde geniş bir nüfuza sahip olan Bekir Sami Bey, tarihte Amasya Mülakatı olarak bilinen ve İstanbul Hükümeti ile Anadolu Temsilcileri arasındaki ilk resmi görüşmede de Mustafa Kemal Paşa ve Rauf Bey ile birlikte hazır bulunmuştur.

Heyet-i Temsiliyenin Ankara ya taşınmasından sonra yapılmış olan son Osmanlı Meclis-i Mebusan toplantısına Amasya Milletvekili olarak katılmış, bu Meclisin İngilizler tarafından basılmasını takiben Ankaraya dönüp TBMMne katılmıştır.

TBMM bünyesinde oluşturulan ilk Hükümette Türkiye nin ilk Dışişleri Bakanı olmuştur. Bu sıfatla Sovyetler Birliğine ve Londra Konferansına giden heyetlerin başkanlığını yapmıştır. Londra Konferansı sırasında diyalog kurduğu, İngiltere , Fransa ve İtalya Dışişleri Bakanları ile özel birer anlaşma parafe etmek suretiyle Malta da tutuklu bulunan birçok değerli insanın sürgünden dönüp Milli Mücadeleye katılmasını amaçlamış ise de Ankaranın onayını almadan yaptığı bu anlaşmalar, Türkiye nin hükümranlık haklarına aykırı görülmesi üzerine, 8 Mayıs 1921 de Dışişleri Bakanlığı görevinden istifa etmiştir.

İstifa öncesinde ve sonrasında TBMM Genel Kurulunda heyet içinde yer alan diğer yetkililerin, ağır eleştirilere uğraması üzerine her türlü sorumluluğun kendisine ait olduğunu, hiçbir yetkilinin sorumluluğunun bulunmadığını, ifade ederek heyetinde görev alan insanların zarar görmesine engel olarak örnek bir davranış sergilemiştir.

Altı dil bilen Bekir Sami Bey, Avrupa devletleri nezdinde itibarı ve prestiji olan bir yöneticiydi. Bu yönünü iyi bilen Mustafa Kemal Paşa Meclis olurunu almadan da kendisini iki kez daha Avrupaya görevli olarak kulis için göndermiştir. Bir taraftan Türkiyenin bağımsızlığı için çalışırken diğer taraftan da Kafkasyanın bağımsızlığı için mücadele etmiştir.

Londrada 12 Şubat -12 Mart 1921 tarihleri arasında yapılan Ortadoğu Konferansında bu tezin savunuculuğunu yapmıştır. İstanbulda kurulmuş olan "Şimali Kafkas Cemiyeti" ve "Şimali Kafkas Göçmenleri Komitesi" gibi Kafkas göçmenlerinin sorunlarıyla ilgili kuruluşlarda görev yapmış olması nedeniyle Kafkas göçmen sorunlarını iyi bilir Sovyetler Birliğine yaptığı ziyaret sırasında Osetya yetkilileri ile eski bir Oset soylusu olarak yapmış olduğu görüşmelerin mana ve mahiyetini bilmesi mümkün olmayan Doktor Rıza Nur tarafından haksız olarak eleştirilere muhatap kılınmıştır.

TBMMnin ilk dönemlerinde iki dönem Tokat Milletvekilliği yapmış olan Bekir Sami Bey, Terakkiperver Cumhuriyetçi Partinin kurucuları arasında yer almıştır. İzmir Suikasti nedeniyle bu partinin tüm üye ve kurucularının yargılanması sırasında yargılanmış ve beraat etmiştir. Bu olay kendisini çok üzdüğü için aktif siyasetten 1927 ’de ayrılıp köyünde sessiz yaşamayı tercih etti.

1933 de İstanbulda vefat etti.